Khi mua một món đồ gốm sứ như lọ lục bình, ấm chén Bát Tràng, lọ hoa gốm sứ…, ngoài ý nghĩa sử dụng ra thì yếu tốt nghệ thuật trong đó cũng được người tiêu dùng chú trọng. Một món đồ gốm sứ có giá trị hay không bởi chất lượng đất, cách tạo hình và những hoa văn ở trên đó, trong đó tính “Handmade” cũng là một yếu tố được đánh giá cao. Bởi lẽ, một sản phẩm gốm sứ có đẹp tới đâu chăng nữa, nhưng khi nó giống với hàng nghìn cái khác thì cũng không có nhiều ý nghĩa sưu tầm.
Hoa văn decal, nghìn cái như một
Việc đưa khoa học kỹ thuật sâu vào qua trình sản xuất gốm sứ, con người ngày càng giảm bớt công việc của mình, trong đó việc dán decal được áp dụng khá phổ biến trên các dòng sản phẩm gốm sứ, đặc biệt là ấm chén và bát đĩa và đang ngày càng mở rộng sang các mặt hầng khác. Những sản phẩm gốm sứ dán decal sẽ tốn ít chi phí hơn khá nhiều so với hàng vẽ tay do vậy thường gây được sự chú ý của khách mua hàng hơn.
Gọi chung là hàng gốm sứ dán decal, nhưng cũng có 2 loại hoa văn decal.
Loại hoa văn dưới men: Người ta còn gọi loại này là decal nặng lửa, hoa văn decal được dán vào sản phẩm sau đó được phủ men lên trên rồi mang đi nung. Với loại decal kiểu này hoa văn thường mờ, kém tươi, sờ không thấy gợn do lớp hoa văn ẩn dưới lớp men. Do được nằm dưới lớp men nên những sản phẩm gốm sứ dán decal như thế này vẫn mang đầy đủ những ưu điểm của gốm sứ Bát Tràng truyền thống, trừ tính “handmade” ra thôi.
Loại hoa văn trên men: Người ta gọi loại này là decal nhẹ lửa, hoa văn decal được dán vào sản phẩm đã chín (sau khu nung), sau đó chỉ được phủ dầu bóng bên ngoài để bảo vệ. Với loại này màu sắc hoa văn thường tươi, sắc nét, sờ vào thấy rõ gợn hoa văn ở trên lớp men. Do không được lớp men bảo vệ nên kiểu dán đề can này hoa văn sẽ bị mờ theo thời gian, nếu là các sản phẩm dùng để ăn, uống như bát đĩa, ấm chén thì có thể gây độc cho người sử dụng.
Hoa văn vẽ tay mang theo nhiều giá trị
Không giống những sản phẩm dán decal, những sản phẩm gốm sứ Bát Tràng vẽ tay ngoài giá trị sử dụng, nó còn mang nhiều ý nghĩa tinh thần, mỗi sản phẩm là một tác phẩm nghệ thuật, mang những nét riêng.
Ngày nay ở Bát Tràng với những sản phẩm gốm sứ vẽ tay cũng có 2 loại là vẽ trên men và vẽ dưới men.
Với những sản phẩm gốm sứ Bát Tràng vẽ tay dưới men, màu sắc hoa văn thường nhạt, thường không có nhiều màu, nếu có thì giá sản phẩm sẽ rất cao. Kiểu vẽ này đảm bảo cho chất lượng cũng như giá trị của sản phẩm là tốt nhất, nhưng thường chỉ những người am hiểu về gốm sứ mới có thể nhìn ra được giá trị nằm trong đó.
Với những sản phẩm gốm sứ Bát Tràng vẽ tay trên men, những sản phẩm gốm sứ đã được nung, hoa văn tươi, nét do không phải qua lửa. Loại đồ gốm sứ này có giá trị thẩm mỹ nhưng không có giá trị sưu tầm bởi độ bền màu của nó là kém.
Vậy, để phân biệt được hàng gốm sứ vẽ tay với hàng decal ?
Hàng decal có giá trị thấp hơn hàng vẽ tay đáng kể, do vậy cần chú ý phân biệt để mua được hàng đúng giá.
Cũng cần chú ý thêm rằng, hàng decal của Bát Tràng dùng trên bát đĩa, ấm chén thường là loại dưới men, không gây độc cho người sử dụng. Do vậy, đừng so sánh với hàng decal Trung Quốc là loại trên men (người ta nhập hàng gốm sứ trắng về, gia công decal lên sau), dùng một thời gian sẽ bong decal ra gây độc.
Cần dựa vào 3 yếu tố:
Thứ nhất: Màu sắc hoa văn, tươi và nhiều màu lòe loẹt thì 99% là hàng decal.
Thứ hai: Có sự khách biệt hoa văn giữa các sản phẩm cùng loại, nhìn kỹ xem có sự khác biệt nào về hoa văn giữa những cái chén, cái bát không, cần xem xét cẩn thận bởi những người thợ vẽ một ngày hàng trăm cái bát, cái chén đôi khi cho ra những hoa văn cũng rất giống nhau.
Thứ ba: Khi sờ vào hoa văn có cảm nhận thấy độ gợn của lớp decal không.
Những hàng gốm sứ Bát Tràng vẽ tay chất lượng thì giá thành thường khá cao so với những sản phẩm decal, do vậy khi chọn lựa cần chú ý để không bị nhầm lẫn giữa 2 loại này.
