Làng gốm Bát Tràng luôn được biết đến với các sản phẩm gốm sứ độc đáo, truyền thống lâu đời, không chỉ được người tiêu dùng trong nước ưa chuộng mà rất nhiều các thị trường lớn trên thế giới yêu thích.
Làng gốm Bát Tràng được biết đến với lịch sử hình thành từ lâu đời, với những nghệ nhân làm gốm nổi tiếng đã tạo ra những sản phẩm tuyệt mỹ. Trong bài viết dưới đây, chúng tôi sẽ đưa các bạn tìm hiểu về dòng chảy lịch sử của làng gốm sứ Bát Tràng hàng trăm năm nay.
Câu chuyên dân gian về lịch sử làng gốm Bát Tràng
Theo như sử sách đã ghi lại thì thời gian hình thành làng gốm Bát Tràng được tính vào khoảng thế kỷ 14 – 15. Trong ghi chép dư địa chí của Nguyễn Trãi có đoạn “Làng Bát Tràng làm đồ chén bát”, “Bát Tràng thuộc huyện Gia Lâm, Huê Cầu thuộc huyện Văn Giang. Hai làng này đều cung ứng đồ cống cho Trung Quốc là 70 bộ bát đĩa và 200 tấm vải thâm”…
Qua những câu chuyện kể dân gian được truyền lại thì lịch sử của gốm Bát Tràng được hình thành trước khi có ghi lại trong sử sách do 3 vị thái học sinh trên đường đi sứ Bắc Tống đã học được các kỹ thuật làm gốm của người dân tại nơi đây và truyền lại cho người dân nước ta.
Trong gia phả của nhiều dòng họ tại làng Bát Tràng cũng đã ghi lại những dấu ấn lịch sử hình thành nên làng nghề Bát Tràng, sự xuất hiện của các sản phẩm gốm sứ trong đời sống của người dân với những nét hoa văn họa tiết trang trí màu men khác nhau. Điều này cũng đã được các nhà khảo cổ hiện đại phát hiện qua các dấu tích của các lớp đất nung và mảnh gốm được tìm thấy ở các vùng Thanh Hóa, Ninh Bình…
Thời kỳ phát triển hưng thịnh của làng gốm Bát Tràng
Vào thế kỷ 15 và 16, nhà Mạc áp dụng chính sách cai trị cởi mở giúp cho hoạt động giao thương hàng hóa được phát triển, các sản phẩm đồ gốm sứ Bát Tràng cũng có cơ hội lưu thông rộng rãi trên khắp cả nước. Được sử dụng chủ yếu vẫn là hoàng thất và giới quý tộc trải dài khắp các vùng Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ.
Đến thế kỷ 16 – 17, khi các nước Tây Âu bắt đầu xâm nhập vào khu vực châu Á khiến cho hoạt động kinh tế, giao thương trở nên sôi động hơn. Đặc biệt, đây là khoảng thời gian nhà Minh (Trung Quốc) ra đời, cùng với các chính sách cấm tầng lớp tư nhân buôn bán với nước ngoài khiến cho hoạt động xuất khẩu đồ gốm Bát Tràng sang các nước như Nhật Bản có cơ hội được phát triển và du nhập vào cuộc sống của người dân.
Giai đoạn từ thế kỷ 15 – 17 là giai đoạn phát triển mạnh mẽ nhất ngành gốm xuất khẩu của nước ta trong đó Bát Tràng chính là nơi đóng vai trò quan trọng nhất. Bát Tràng có một vị trí đắc đạo, đó là nằm bên bờ sông Hồng ở khoảng giữa thành Thăng Long và phố Hiến, đây là cửa ngõ giao thông với bên ngoài. Qua các thuyền buôn của các nước Trung Quốc, Nhật Bản, các nước Đông Nam Á, các nước Tây Âu đồ gốm của Việt Nam đã được mang đi rất nhiều nơi trên thế giới.
Thời kỳ suy thoái của các sản phẩm gốm sứ
Vào khoảng thế kỷ 18 – 19, triều Trịnh Nguyễn đã đưa ra các chính sách hạn chế ngoại thương khiến cho mối quan hệ giao thương giữa Việt Nam và nhiều nước trên thế giới bị hạn chế, giảm sút trầm trọng, do đó các sản phẩm gốm sứ cũng không còn được xuất khẩu ra thị trường nước khác.
Làng gốm Bát Tràng thời hiện đại
Đến những năm 60 của thế kỷ 20, khi nhà nước đang trong chế độ hình thành phát triển các hợp tác xã thì tại làng gốm Bát Tràng cũng được ra đời các xí nghiệp gốm sứ Bát Tràng, có các công nhân làm việc tại đây. Họ được đào tạo và thực hành từ đó đã tạo nên một thế hệ có tay nghề làm gốm nổi tiếng như Nguyễn Văn Khiếu, Lê Văn Vấn, Đào Văn Can, Lê Văn Cam… Một số nghệ nhân nổi tiếng đã thành công trong việc khôi phục lại những đồ gốm cổ truyền, lâu đời với kiểu dáng, nước men từ thời Lý, Trần, Lê, Mạc…
Khi nước ta gia nhập vào nền kinh tế thị trường, làng gốm cũng có nhiều sự chuyển biến khác biệt. Các hợp tác xã bị giải thể và thay vào đó là các công ty chuyên kinh doanh mặt hàng này cùng với các hộ gia đình truyền thống sản xuất nhỏ lẻ đã tạo nên một làng gốm Bát Tràng nổi tiếng như ngày nay.
Như vậy chúng ta có thể thấy rằng, lịch sử hình thành làng nghề Bát Tràng đã bắt đầu từ hàng trăm năm trước. Trải qua nhiều thăng trầm biến cố của dòng xoáy lịch sử, thời kỳ hưng thịnh và suy thoái khác nhau trong mỗi giai đoạn nhưng làng gốm Bát Tràng vẫn luôn vững vàng và tự hào là làng nghề gốm sứ lâu đời nhất, lớn nhất tại nước ta.
Hiện nay, các sản phẩm gốm sứ Bát Tràng đang ngày càng trở nên phong phú và đa dạng, bên cạnh các sản phẩm truyền thống thì Bát Tràng còn sản xuất thêm nhiều sản phẩm mới đáp ứng mọi nhu cầu tiêu dùng trong nước như ấm chén, bát đĩa, lọ hoa… các sản phẩm xuất khẩu theo các đơn đặt hàng. Do đó, các sản phẩm gốm sứ Bát Tràng cũng đã có mặt trên thị trường nhiều nước châu Á và châu Âu.
>>> Xem thêm: https://gomquynhhuong.com/
